Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση

Τρίτη 1 Αυγούστου 2017

Κι όμως, τα ράσα κάνουν τον παπά!

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Τα χρώματα χρησιμοποιούνται τόσο στο μάρκετινγκ προϊόντων όσο και στο πολιτικό μάρκετινγκ για τον επηρεασμό τωνκαταναλωτών και των ψηφοφόρων αντίστοιχα. Το επιστημονικό αυτό πεδίο καλείται ψυχολογία των χρωμάτων και  ο Γκαίτε ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε σε αυτό με την θεωρία του για τα χρώματα σύμφωνα με την οποία το χρώμα επιδρά άμεσα στην ανθρώπινη ψυχή. Θεωρούσε θετικά χρώματα που δημιουργούν χαρούμενη διάθεση και ενέργεια το κίτρινο, το πορτοκαλί την ώχρα και το βαθύ κόκκινο ενώ το μπλε, το ανοικτό και σκούρο μωβ προκαλούσαν μία μελαγχολική διάθεση.

Σε γενικές γραμμές, εάν και υπάρχουν κάποιες διαφορές στο πως ο κάθε πολιτισμός αντιλαμβάνεται τα χρώματα, το κόκκινο σχετίζεται με τη δύναμη, την αποφασιστικότητα και το πάθος και είναι το χρώμα που τραβά περισσότερο την προσοχή. Το πορτοκαλί δείχνει δημιουργικότητα, επιτυχία και ενθουσιασμό, το κίτρινο συνδέεται με τη χαρά και τη διάνοια και τραβά και αυτό την προσοχή γι’αυτό και τα ταξί είναι κίτρινα ενώ το πράσινο σχετίζεται με την αρμονία, την ασφάλεια, και την πίστη και θεωρείται ότι έχει ηρεμιστικές ιδιότητες.  Το μωβ συμβολίζει τον πλούτο, την αριστοκρατικότητα, τη σοφία και την ανεξαρτησία, το λευκό την αγνότητα ενώ το μαύρο συμβολίζει τη δύναμη, το φόβο, την εξουσία αλλά και την κομψότητα.



Έχει διαπιστωθεί  ότι η παραγωγικότητα αυξάνει με τη χρήση του γκρι, του μπλε και του καφέ γι’αυτό και πολλά γραφεία είναι βαμμένα σε αυτά τα χρώματα ενώ τα πιο δυνατά χρώματα βοηθούν τη δημιουργικότητα.

Το χρώμα χρησιμοποιείται στην εμφάνιση των πολιτικών ως στοιχείο επικοινωνίας με το πλήθος και ειδικότερα το χρώμα της γραβάτας για τους άνδρες πολιτικούς εάν και υπάρχει μία τάση σε κάποιους πολιτικούς να μην φορούν γραβάτα, μία τάση που κατά κάποιους καθιέρωσε ο πρώην αρχηγός του Εργατικού Κόμματος και πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνυ Μπλερ. Ωστόσο, ενώ η γραβάτα είναι ένα αξεσουάρ χωρίς χρηστική αξία, εντούτοις αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας των επιχειρηματιών ενώ για τους πολιτικούς θεωρείται ότι η έλλειψή της δεν υποδηλώνει έναν πολιτικό που είναι τόσο απασχολημένος με τη διακυβέρνηση που δεν προλαβαίνει ούτε γραβάτα να φορέσει αλλά θεωρείται ότι αντίθετα δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο πως δείχνει προς τα έξω και όχι στην ουσία, ότι είναι ρηχός, ψεύτικος και ματαιόδοξος. Γι’αυτό και ο Κάμερον ενώ πριν γίνει πρωθυπουργός είχε εμφανισθεί αρκετές φορές χωρίς γραβάτα αλλά όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία εμφανίζεται παντού με γραβάτα. 


Στα καθ’ημάς, ο Ανδρέας Παπανδρέου φορούσε ζιβάγκο το οποίο μετατράπηκε σε γραβάτα όταν ήταν σίγουρο ότι θα νικούσε στις εκλογές και θα γινόταν πρωθυπουργός.

Από την πλευρά της αισθητικής, θεωρείται κακόγουστο να φορά κάποιος ένα κουστούμι χωρίς γραβάτα γιατί απλά τα κουστούμια σχεδιάστηκαν με απαραίτητο στοιχείο τη γραβάτα και εξυπακούεται ότι σε επίσημες εκδηλώσεις, η γραβάτα είναι εκ των ων ουκ άνευ. Ειδικότερα, τελευταία, με την τάση προς την επιστροφή στην παράδοση και στο ρετρό προτιμούνται τα χειροποίητα κουστούμια, πουκάμισα και φυσικά άψογες γραβάτες. Είναι κρίμα που οι Έλληνες πολιτικοί, πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν διακρίνονται για την κομψότητά τους. Αντίθετα στη χώρα μας, παρά την μακραίωνη παράδοσή μας στην αισθητική, η ατημέλητη και πρόχειρη εμφάνιση, κόντρα σε ότι προτάσσουν οι δημόσιες σχέσεις και η επικοινωνία, θεωρείται δείγμα προοδευτικότητας και διάνοιας ενώ η κομψότητα αντιμετωπίζεται με ενοχικό τρόπο!!!

Οι Έλληνες πολιτικοί, λοιπόν,  σίγουρα δεν στηρίζουν, ενώ θα έπρεπε, τους Έλληνες σχεδιαστές όπως όμως αντίθετα κάνουν οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Αμερικάνοι και οι Ιταλοί πολιτικοί  αλλά και οι σύζυγοί τους για τους δικούς σχεδιαστές στηρίζοντας κατ’αυτό τον τρόπο την εγχώρια βιομηχανία μόδας και προωθώντας την με τον τρόπο αυτό στο εξωτερικό. Είναι ιδιαίτερα κρίμα γιατί η Ελλάδα διαθέτει πολλούς σχεδιαστές με μοναδικό ταλέντο ενώ η αργυροχρυσοχοΐα (τα κοσμήματα που συνοδεύουν το ντύσιμο μιας πολιτικού γιατί ενώ η γραβάτα είναι απαραίτητη για τον άντρα πολιτικό ,για τη γυναίκα είναι το κόσμημα) αποτελεί μέρος αιώνιας παράδοσης. Η διαφήμιση αυτών θα βοηθούσε τόσο στη βελτίωση της εικόνας των Ελλήνων πολιτικών στο εξωτερικό, θα βοηθούσε αυτούς τους πολύπαθους κλάδους και θα έφερνε χρήμα στη χώρα δίνοντας παράλληλα θέσεις εργασίας που θα χαρακτηρίζονται όχι από φτηνό εργατικό κόστος αλλά από υψηλή αισθητική, επώνυμα προϊόντα και καινοτομία.

Ας επανέρθουμε όμως στα χρώματα και στη χρήση τους από τους πολιτικούς τόσο στα κουστούμια όσο και στις γραβάτες. Συχνή είναι η χρήση του μπλε που δίνει την εντύπωση ενός ατόμου που μπορεί κάποιος να εμπιστευθεί, λογικό, με αυτοέλεγχο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολιτικοί που κατηγορούνται για απάτες και διαφθορά φορούν μπλε για να αντισταθμίσουν την αρνητική εικόνα τους. Οι πολιτικοί που θέλουν να δώσουν την εντύπωση του μέσου πολίτη φορούν γαλάζια πουκάμισα με τα μανίκια σηκωμένα. 


Ειδικότερα στην περίπτωση που ένας πολιτικός διεκδικεί την πρωθυπουργία παρατηρούμε ότι φορά κυρίως μαύρα ή γκρι κουστούμια που δίνουν την αίσθηση της εξουσίας πολλές φορές με κόκκινη γραβάτα που δείχνει αποφασιστικότητα (εάν και στις αρχές του 20ου αι. η κόκκινη γραβάτα ήταν ένδειξη ομοφυλοφιλίας, κάτι όμως που άλλαξε ως τάση αργότερα, ο Κένεντυ στην περίφημη τηλεοπτική του αναμέτρηση με τον Νίξον φορούσε μαύρο κουστούμι με κόκκινη γραβάτα). 

Ο Τζωρτζ Μπους ο νεώτερος έκανε μόδα την μπλε γραβάτα με σκούρο κουστούμι, θέλοντας να περάσει την εικόνα του απλού Τεξανού ιδιοκτήτη ράντσου. Η επιλογή όμως αυτή δεν είχε ιδιαίτερη πέραση στον Αμερικανικό νότο όπου η δύναμη συνδέονταν με τις μωβ και τις χρυσές γραβάτες. Η επιλογή μπλε γραβάτας του Μπους θεωρήθηκε επιτυχημένη γιατί το μπλε είναι το αγαπημένο χρώμα των Αμερικάνων και ανάλογα με την ένταση του μπορεί να δράσει κατευναστικά (όπως το χρώμα των μπλε γραβατών που φορούσε ο Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου) ή να προκαλέσει ενθουσιασμό (γαλάζιες γραβάτες). Γενικότερα το μπλε, δείχνει αξιοπιστία, ωριμότητα, κομψότητα, σταθερότητα και δημιουργικότητα ενώ το κόκκινο τραβά την προσοχή στις λεπτομέρειες. Αμερικανικές έρευνες έδειξαν ότι σε 22 τηλεοπτικές αναμετρήσεις υποψήφιων Αμερικανών προέδρων το 68% φορούσε γραβάτα σε αποχρώσεις του κόκκινου. Μόνο ο Ρέηγκαν φορούσε μαύρη γραβάτα και ήταν ο μόνος επιτυχημένος με μαύρη γραβάτα σε τηλεοπτική αναμέτρηση. Γενικότερα, στην Αμερική οι μπλε γραβάτες είναι οι αγαπημένες των Δημοκρατικών ενώ οι κόκκινες των Ρεπουμπλικάνων.

Ακόμα και στην ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, ο Μπάρακ Ομπάμα φορούσε τη μπλε γραβάτα των Δημοκρατικών ενώ ο Τραμπ την κόκκινη των Ρεπουμπλικανών δείχνοντας και κατ’αυτό τον τρόπο τον πολιτικό τους χώρο.



Μερικοί φορούν και μωβ γραβάτες ως ένδειξη πολυτέλειας εάν και αυτοί προτιμάται κυρίως από χρηματοοικονομικούς συμβούλους για ευνόητους λόγους – όταν κάποιος συμβουλεύει πώς να επενδύσουμε τα χρήματά μας πρέπει να δείχνει ο ίδιος ότι τα διαθέτει και το μωβ είναι ένα χρώμα που συμβολίζει τον πλούτο και την πολυτέλεια. Η μωβ γραβάτα όπως και η κίτρινη σπάνια προτιμώνται από τους πολιτικούς γιατί συνδέονται με την απροσεξία.

Το καφέ χρώμα δεν προτιμάται γιατί δείχνει παλαιομοδίτικο, παρόλα αυτά ο Ρόναλντ Ρέηγκαν το χρησιμοποιούσε πολύ για να κατευνάσει το κύρος και την εξουσία που απέπνεε η θέση του. 
Οι πολιτικοί που θέλουν να δείξουν ότι είναι κάτι καινούριο, δημιουργικό, εξωστρεφές  και θέλουν να τραβήξουν την προσοχή φορούν πολύχρωμες γραβάτες. 

Αντίστοιχα για τις γυναίκες πολιτικούς προτείνονται τα φωτεινά χρώματα ειδικότερα εάν θέλουν να ξεχωρίσουν στα ΜΜΕ (βλ. φωτεινά κουστούμια της Ανγκελας Μέρκελ).

Τα χρώματα της χώρας προτιμούνται επίσης από τους πολιτικούς όπως βλέπουμε από την περίπτωση της Ουκρανίας, όπου το 2015 ο πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσένιουκ αλλά και η σύζυγός του στην τελετή για την ημέρα της Ανεξαρτησίας ήταν ντυμένοι στα χρώματα της Ουκρανίας δηλαδή στο κίτρινο και στο γαλάζιο

Ο Ντόναλντ Τραμπ στην ορκωμοσία του φορούσε σκούρο μπλε κοστούμι, με άσπρο πουκάμισο και κόκκινη γραβάτα, τα χρώματα δηλαδή της Αμερικανικής σημαίας ενώ η σύζυγός του φορούσε ένα φόρεμα Αμερικανού σχεδιαστή χρώματος ανοικτού γαλάζιου υποδηλώνοντας έτσι τον ενθουσιασμό της για το γεγονός αλλά και φορώντας ένα χρώμα που όπως προαναφέρθηκε είναι το αγαπημένο των Αμερικάνων. Θα μεταφράζαμε τη γλώσσα του χρώματος αφενός για τον Τραμπ «είμαι ο νέος πατριώτης Αμερικανός πρόεδρος» ενώ για την Μελάνια Τραμπ «είμαι ενθουσιασμένη και σας αγαπώ». 
Η κόρη του Τραμπ, Ιβάνκα φορούσε ένα λευκό φόρεμα με την αμερικανική σημαία στο πέτο της – δηλώνοντας έτσι «κάτι καινούριο και καθαρά αμερικανικό».






Οι πολιτικοί σε όλο τον κόσμο δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εμφάνισή τους γιατί αποτελούν ζωντανή διαφήμιση της χώρας τους και η εικόνα επηρεάζει τον τρόπο που τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι συνεπώς μπορεί να επηρεάσει και αποφάσεις που να αφορούν έναν ολόκληρο λαό.
Η δύναμη αυτή της εικόνας δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται, ζούμε άλλωστε στην εποχή της εικόνας, αλλά πρέπει να της δοθεί η δέουσα προσοχή (προκαλεί αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι το πλήθος των επικοινωνιολόγων που απασχολούνται στα πολιτικά γραφεία  δεν έχει προτείνει στους Έλληνες πολιτικούς τρόπους για τη βελτίωση της εμφάνισης και της εικόνας τους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό), κάτι που δυστυχώς δεν γίνεται με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις για το κύρος της χώρας.


  
Προτεινόμενα αναγνώσματα


Η ψυχολογία των χρωμάτων στα λογότυπα εταιριών.Πώς μας επηρεάζουν και τι ρόλο παίζουν. Διαθέσιμο στο: <http://www.newsbeast.gr/world/arthro/550253/i-psuhologia-ton-hromaton-sta-logotupa-etairion>

 Η ψυχολογία των χρωμάτων στο Marketing. Διαθέσιμο στο:

The Psychology and Meaning ofColors. Διαθέσιμο στο: <https://www.colorpsychology.org/>

Wear a suit without a tie? It's nothing short of sartorial catastrophe. Διαθέσιμο στο:<https://www.theguardian.com/fashion/2012/nov/18/alex-bilmes-suit-without-tie>

BETWEEN THE LINES: HOW POLITICIANS USE COLOR PSYCHOLOGY TO WIN YOUR VOTES.

Malshina, K.V.2016. Diplomacy and Colour Psychology: the Tie Case Study. Διαθέσιμο στο: <http://www.cep.si/dokumenti/7%20Malshina.pdf>


Τρίτη 25 Ιουλίου 2017

Γιατί δεν υπάρχει όραμα;

Φωτεινή Μαστρογιάννη 
Ποιος είναι ο σύγχρονος συντηρητικός και ποιος ο φιλελεύθερος ή με άλλους όρους ποιος είναι ο σύγχρονος δεξιός και ποιος ο αριστερός; Πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο όραμα για κοινωνική κινητοποίηση και πραγματική αλλαγή;

Η  πάλη των τάξεων σήμερα, όπως έγραψε και ο Σλαβόι Ζίζεκ, θα είναι πολιτισμική και όχι οικονομική. Από τη μία, οι σύγχρονοι συντηρητικοί (ή κατ’άλλους δεξιοί) ακολουθούν πρότυπα όπως είναι η επιστροφή σε αξίες του παρελθόντος, η προστασία της οικογένειας, ο σεβασμός στα ήθη και στα έθιμα του έθνους και στα ατομικά δικαιώματα ενώ οι φιλελεύθεροι (ή αριστεροί) υποστηρίζουν το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, την ανοχή στη διαφορετικότητα κάθε είδους ενώ θεωρούν την κλασική οικογένεια και τις παραδόσεις μάλλον παρωχημένες και προσπαθούν να τις επαναπροσδιορίσουν (όπως συμβαίνει με τον επαναπροσδιορισμό της ιστορίας και όχι μόνο).  Οι φιλελεύθεροι  δίνουν περισσότερη έμφαση στην προστασία των αδύναμων μελών της κοινωνίας και λιγότερο σε έννοιες όπως η πατρίδα, το έθνος κτλ. Να τονίσω εδώ ότι σε σχέση με το εξωτερικό, στην Ελλάδα, υπάρχουν μικρά τμήματα της αριστεράς που διαφοροποιούνται από τη γενική τάση και πιστεύουν στην έννοια της πατρίδας κτλ.


Σύμφωνα με ερευνητές κυρίως στον χώρο της ηθικής ψυχολογίας, οι συντηρητικοί συνήθως επικρατούν  γιατί έχουν μία μεγαλύτερη «γκάμα» ηθικών αξιών σε σχέση με τους φιλελεύθερους. Πιθανόν αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία είναι συντηρητικών πεποιθήσεων και αυτό το βλέπουμε στα κόμματα που έχουν κυβερνήσει μέχρι σήμερα. Η ίδια όμως ιστορία της Ελλάδας, οι συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις και η μόνιμη πενία πλην ελαχίστων αναλαμπών λόγω των δαπανών σε εξοπλισμούς αλλά και της διαρκούς εξάρτησης της χώρας από τα δάνεια και τον έλεγχο ξένων χωρών ενδυνάμωσε την έννοια της πατρίδας και του έθνους ενώ η οικογένεια διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο όπως είναι αυτός της φροντίδας των παιδιών αλλά και των γηραιότερων μελών.  

Στο σημείο αυτό να τονίσω ότι ο ισχυρός ρόλος της οικογένειας οφείλεται και στο ότι η πολιτική των περισσότερων κυβερνήσεων που ακολουθήθηκε στην Ελλάδα ήταν αυτή του περιορισμού των κοινωνικών δαπανών και επιφόρτιση της οικογένειας με καθήκοντα που σε αντίθετη περίπτωση θα αναλάμβανε ένα κοινωνικό κράτος. Η στήριξη λοιπόν στην οικογένεια ως βασικού φροντιστή του ατόμου αλλά και γενικότερα το οικονομικό σύστημα που ενδυνάμωνε τον ατομισμό δεν διευκόλυναν τη δημιουργία συλλογικότητας (με σημαντικές όμως πλην λίγες εξαιρέσεις του παρελθόντος όπως ήταν η δημιουργία Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών)  που όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενα κείμενά μου είναι βασική για τη δημιουργία σημαντικών κοινωνικών αλλαγών.  Οι προτάσεις λοιπόν των φιλελευθέρων για τη δημιουργία κοινωνικών παροχών δεν έβρισκαν ιδιαίτερο έδαφος γιατί η οικογένεια έπαιζε αυτό τον ρόλο.

Ένας άλλος βασικός λόγος επικράτησης των συντηρητικών είναι ακριβώς η πληρέστερη «γκάμα» ηθικών αξιών ενώ αντίθετα οι φιλελεύθεροι έχουν μία πιο περιορισμένη που εστιάζει στην οικονομική κατάσταση της χώρας και στη δημιουργία κοινωνικών παροχών. Η οικονομική κατάσταση, είναι σημαντική για μία χώρα, πλην όμως ουδείς πολέμησε για το χρήμα. Συνεπώς μία δημιουργία οράματος πέραν του οικονομικού είναι σημαντική για την επίτευξη της αλλαγής.

Το συμπέρασμα αυτό ενδυναμώνεται και από τα ευρήματα των Haidt και Joseph (2004) σύμφωνα με τα οποία οι περισσότεροι πολιτισμοί δεν περιορίζουν τις αξίες τους μόνο σε αυτές που προστατεύουν τα άτομα.  Η συνασπιστική ψυχολογία (coalitional psychology) ανακάλυψε τον συνδυασμό των αξιών της πίστης, του πατριωτισμού και της αυτοθυσίας για την ομάδα και της επαγρύπνησης της ομάδας για τους προδότες. Αντίστοιχα οι αξίες για υποταγή και σεβασμό στην εξουσία συνδυάζονται με τις αξίες για ηγεσία και προστασία. Τέλος οι αξίες της αγνότητας και της ιερότητας (όπως βλέπουμε στις διάφορες θρησκευτικές ομάδες) και οι αντίστοιχες πρακτικές που τις συνοδεύουν υπογραμμίζουν τα πολιτισμικά όρια της ομάδας και ελέγχουν τον ανθρώπινο εγωϊσμό που συχνά συνδέεται με τη σαρκική φύση της ανθρωπότητας (π.χ. η λαγνεία, η πείνα, η απληστία) και δημιουργούν έναν περισσότερο πνευματικό τρόπο σκέψης. Αυτές οι αξίες προσελκύουν έναν μεγάλο αριθμό ατόμων γιατί συνδέουν τα άτομα (έμφαση στη συλλογικότητα και όχι στον ατομισμό) ενώ το καθήκον και ο αυτοέλεγχος διαδραματίζουν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο.
 
Πέραν όμως των κλασικών συντηρητικών και των φιλελευθέρων υπάρχει  όμως και ένα σύγχρονο κράμα που δεν είναι ούτε παραδοσιακά συντηρητικό ούτε φιλελεύθερο και αυτό είναι οι ελευθεριακοί (libertarians) οι οποίοι υποστηρίζουν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα όσον αφορά την οικονομία αλλά στα κοινωνικά θέματα είναι φιλελεύθεροι βλ. ελεύθερη χρήση ελαφριών ναρκωτικών κτλ. Η ηθική αξία στην οποία δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα οι ελευθεριακοί είναι η ατομική ελευθερία παραγνωρίζοντας όμως άλλες ηθικές αξίες.


Οι ελευθεριακοί δεν εντάσσονται στην κατηγορία συντηρητικοί – φιλελεύθεροι ή  αριστερά – δεξιά, ενώ δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην ατομική ελευθερία, δεν είναι ιδιαίτερα συναισθηματικοί (δεν δείχνουν συμπόνια για τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας) και προτιμούν «χαλαρές» κοινωνικές σχέσεις. Κατ’άλλους οι ελευθεριακοί ανήκουν στη σύγχρονη δεξιά λόγω της πίστης τους στην ατομική ελευθερία ως προαπαιτούμενου για την εύρυθμη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς.

Η συζήτηση για τα παραπάνω εντάσσεται στο πλαίσιο της θεωρίας των ηθικών βάσεων  σύμφωνα με την οποία οι ηθικές βάσεις των ατόμων είναι αποτέλεσμα εγγενών ψυχολογικών μηχανισμών που εξελίχθηκαν μαζί με τις πολιτισμικές πρακτικές. Το είδαμε αυτό και στην περίπτωση του ρόλου της οικογένειας όπως διαμορφώθηκε στην Ελλάδα.

Στην κατηγορία των ελευθεριακών βλέπουμε να εντάσσεται και ένα μεγάλο μέρος της αριστεράς στην Ελλάδα που πρεσβεύει την οικονομία της ελεύθερης αγοράς ενώ πολιτισμικά ενδιαφέρεται για την ατομική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσω κυρίως της παγκοσμιοποίησης και της υπεράσπισης των ανοικτών συνόρων. Όπως όμως ορθά έγραψε ο Σλαβόι Ζίζεκ: «Το παίζουν Ωραίες Ψυχές που αισθάνονται ανώτερες από τον διεφθαρμένο κόσμο ενώ κρυφά συμμετέχουν σε αυτόν». Θα τολμούσα να πω ότι η «εμμονή» των ελευθεριακών στην ελεύθερη αγορά και στην ατομική ελευθερία θα παρακμάσει σύντομα γιατί ούτε ελεύθερη αγορά υπάρχει αντίθετα έχουμε την επικράτηση ολιγοπωλίων από τις πολυεθνικές ούτε όμως και η έμφαση στην ατομική ελευθερία είναι συμβατή με τις πολιτισμικές αξίες μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού στη Δύση και αλλού.

Τα παραπάνω ίσως αποτελέσουν τροφή δημιουργικής σκέψης για τους πολιτικά σκεπτόμενους και ενεργούντες στην Ελλάδα. Να αφήσουν τις παρωχημένες σχολές σκέψης και να δημιουργήσουν ένα όραμα που να αγκαλιάζει και να σέβεται ολόκληρο τον πληθυσμό
Και όπως αναφέρθηκε το χρήμα μπορεί να εξασφαλίζει μία σύντομη διακυβέρνηση και εκλεξιμότητα σε καμία όμως περίπτωση δεν διασφαλίζει την επιβίωση ενός έθνους αλλά ούτε και ενός κράτους. Συνεπώς, η συζήτηση δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει μόνο τα τυχόν οικονομικά σενάρια επίλυσης της κρίσης αλλά να έχει και ισχυρές ηθικές βάσεις που δεν θα περιορίζονται μόνο στην προστασία της ατομικής ελευθερίας αλλά θα υποστηρίζουν και θα ενισχύουν τη συλλογικότητα με σεβασμό στις αξίες και στις παραδόσεις του λαού.



Προτεινόμενα αναγνώσματα

Σλαβόι Ζίζεκ. Η νέα πάλη των τάξεων. Τα πραγματικά αίτια του προσφυγικού κύματος και της τρομοκρατίας. Εκδ. Πατάκη.

Φωτεινή Μαστρογιάννη.2017.Να ντύνεστε καλά, φυσάει υποκρισία. Διαθέσιμο στο:<http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/05/blog-post_7.html>

Jonathan Haidt. 2012. Why working class people vote conservative. Διαθέσιμο στο: 

2012. Understanding Libertarian Morality: The Psychological Dispositions of Self-Identified Libertarians

Jesse Graham, Jonathan Haidt, και Brian A. Nosek. 2009. Liberals and Conservatives Rely on Different Sets of Moral Foundations. 
Διαθέσιμο στο:<http://projectimplicit.net/nosek/papers/GHN2009.pdf>

Τρίτη 11 Ιουλίου 2017

Ο Μεγάλος Αδερφός και το Διαίρει και Βασίλευε

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αναζήτηση σωτήρων χωρίς όμως την αντίστοιχη επίδειξη συνεργασίας και συλλογικότητας από την πλευρά του λαού είναι ένα από τα φαινόμενα που παρατηρούμε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης  αλλά ως φαινόμενο είναι πολύ παλιό και έχει αναλυθεί εκτενώς από πολιτικούς κοινωνιολόγους, γι’αυτό και δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση.

Ο Ρόμπερτ Μίκελς (Robert Michels)  αναφέρει ότι η πλειοψηφία θέλει να βρει κάποιον/α  να της λύσει τα προβλήματα  και να την καθοδηγεί. Η ανάγκη αυτή μπορεί να την οδηγήσει σε λατρεία και ηρωοποίηση του όποιου ηγέτη. Ο Μίκελς θεωρεί ότι αυτή η ανευθυνότητα της μάζας (και κατ’επέκταση, θα πρόσθετα, η έλλειψη συλλογικότητας που επιδεικνύει) αυξάνεται και οφείλεται στην εκτεταμένη κατάτμηση της εργασίας αλλά και ειδικότερα όσον αφορά τα πολιτικά κόμματα στις διαφορές κουλτούρας και παιδείας των μελών τους.  

Στην έλλειψη συλλογικότητας και συνεργασίας των μαζών αναφέρεται και ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι (Yuval Noah Harari) αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι οι Έλληνες κατακτήθηκαν από τους Ρωμαίους όχι γιατί δεν είχαν μυαλό αλλά γιατί οι Ρωμαίοι συνεργάσθηκαν με πιο αποτελεσματικό τρόπο (φαίνεται ότι η έλλειψη συνεργασίας των Ελλήνων είναι προαιώνιο κακό που δύσκολα θα αλλάξει).


Ενώ λοιπόν η μάζα δεν συνεργάζεται, αντίθετα οι ελίτ συνεργάζονται, είναι ενωμένες και μάλιστα επιδιώκουν να μην συνεργάζεται η μάζα (η γνωστή τακτική του διαίρει και βασίλευε). Εντυπωσιακό είναι, σύμφωνα με τον Χαράρι, ότι το καθεστώς Τσαουσέσκου δεν εξαφανίστηκε τελείως από τη Ρουμανία γιατί οι σημερινοί της ταγοί είναι πρώην μέλη του πρώην κομουνιστικού κόμματος της χώρας. Αυτό υποδηλώνει την αποτυχία των μαζών γιατί η αδυναμία τους να συνεργασθούν τους οδήγησε στην αποδοχή των «υπολειμμάτων» του κόμματος αντί μίας ριζικής ανατροπής της κατάστασης και στη δημιουργία μίας νέας. Παρά λοιπόν την οικονομική άνοδο της συγκεκριμένης χώρας το πολιτικό σύστημα έχει νοσηρές ρίζες και κατά συνέπεια μπορεί να επανακυλήσει σε διολίσθηση προς τα κάτω όπως ακριβώς έχει συμβεί και στην Ελλάδα επανειλημμένως.

Όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μίκελς, δημιουργούν την «επιθυμία» για αυταρχική ηγεσία, επιθυμία η οποία υπάρχει σε όλους τους λαούς αλλά θεωρεί ότι οι Γερμανοί επιζητούν στον ύψιστο βαθμό μία ισχυρή ηγεσία λόγω της φυσικής τους προδιάθεσης για υποταγή και πειθαρχία. Πέραν αυτού, εμπιστεύονται την εξουσία λόγω της πλήρους απουσίας κριτικής ικανότητας (στις ημέρες μας λόγω της συνεχούς πτώσης του πολιτισμικού επιπέδου, επιθυμητή πτώση από τις κυβερνώσες ελίτ για λόγους καθαρά διαχείρισης των μαζών, η κριτική ικανότητα λείπει από πολλούς).

Αντίστοιχα ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι αναφέρει τους λόγους που ο Τσαουσέσκου, αυτός ο αυταρχικός ηγέτης της Ρουμανίας, παρέμεινε στην εξουσία.  Οι λόγοι αυτοί ήταν τρεις: ο πλήρης έλεγχος των ΜΜΕ, των συνδικάτων ακόμη και των αθλητικών σωματείων (τον ύψιστο ρόλο του ελέγχου της επικοινωνίας και της πληροφορίας από την πλευρά του ηγέτη για λόγους χειραγώγησης τονίζει και ο Ντουένες). Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι εμπόδισε τη δημιουργία αντιπάλων, πολιτικών κοινωνικών κτλ. οποιονδήποτε λοιπόν που θα μπορούσε να συνεργασθεί εναντίον του με στόχο τη ρήξη του. Ο τρίτος λόγος ήταν ότι βασίζονταν στην υποστήριξη των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων βλ. της Σοβιετικής Ένωσης και των υπολοίπων της Ανατολικής Ευρώπης.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι και η παρατήρησή του Μίκελς σχετικά με την αδιαφορία που επιδεικνύουν οι μάζες για την πολιτική ζωή.

Η αδιαφορία αυτή, ισχυρίζεται, αποτελεί εμπόδιο για την αύξηση της επιρροής των πολιτικών κομμάτων και θεωρεί ότι το πλήθος μπορεί να εγκαταλείψει τους ηγέτες όταν αυτοί ετοιμάζονται για πιο δραστικές ενέργειες. Τονίζει ότι για να επιτύχει μία κινητοποίηση είναι απαραίτητο το επιτελείο του ηγέτη να γνωρίζει πλήρως το ποιες θα είναι οι συνέπειες της αποτυχίας. Η μάζα όταν την εγκαταλείπει ο ηγέτης της (ή όταν αυτός /ή απομακρύνεται κάποιες φορές με βία) τρέπεται σε άτακτη φυγή γιατί δεν μπορεί να οργανωθεί από μόνη της και αυτός είναι και ο λόγος της αποτυχίας απεργιών και κινητοποιήσεων.

Ο ηγέτης προκύπτει από τις ίδιες τις περιστάσεις και η δουλειά του είναι ιδιαίτερα κοπιαστική, επίπονη και απαιτεί δεξιότητες όπως η συνεχής ενημέρωση αλλά και δεξιότητες ρήτορα προκειμένου να μεταφέρει τις ιδέες του και το πρόγραμμά του με σαφή τρόπο στον λαό (βέβαια στη χώρα μας έχουμε ζήσει το φαινόμενο πολιτικών ταγών που δεν έχουν βασικές γνώσεις και οι ρητορικές δεξιότητες είναι ανύπαρκτες σε αντίθεση με αυτό που τα ΜΜΕ προσπάθησαν να προβάλλουν δηλαδή ότι είναι ικανοί ηγέτες ή όταν δεν μπορούσαν να προβάλλουν τον επίλεκτο ως ηγέτη τον προέβαλλαν ως ικανό διαχειριστή σύμφωνα με τη σύγχρονη τάση που θέλει τα κράτη να διοικούνται ως εταιρείες).

Ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι αναφέρει ότι οι μεγάλες κινητοποιήσεις/επαναστάσεις γίνονται από μία μικρή ομάδα ανθρώπων και αυτές οι ομάδες θα πρέπει να θέσουν το ερώτημα όχι το πόσοι τους ακολουθούν αλλά εάν αυτοί που τους ακολουθούν είναι διατεθειμένοι να εργαστούν συλλογικά.

Το θέμα της συλλογικότητας επανέρχεται όπως και το θέμα του ελέγχου της επικοινωνίας και της πληροφορίας για τη χειραγώγηση της μάζας που πολλές φορές γίνεται υπό το προσωπείο του υποτιθέμενου «ανθρωπισμού» που μόνο ανθρωπισμός δεν είναι αλλά προάγει τον πιο ακραίο αντιδραστικό και απολυταρχικό λόγο (πάντα ο αυταρχισμός και το «φίμωμα» των ελεύθερων φωνών είχε ως στόχο την υποδούλωση και τον έλεγχο).  

Ενδεικτικό του περιορισμού του ελεύθερου λόγου είναι η έρευνα του κοινωνιολόγου Φρανκ Φρουέντι (Frank Fruedi) για την κατάσταση στα Πανεπιστήμια όπου ο ελεύθερος λόγος έχει περιορισθεί και υπάρχει μία στροφή στον αυταρχισμό μέσω αφενός του ελέγχου των ελεύθερων φωνών αφετέρου με την αντιμετώπιση των φοιτητών ως παιδιών και όχι ως ενηλίκων.  

Ως παιδιά βλέπουμε να αντιμετωπίζονται όμως και ολόκληροι λαοί με γονείς τους πολιτικούς οι οποίοι παίρνουν μεν αυστηρά οικονομικά μέτρα αλλά αυτό είναι για το «καλό» τους ενώ το καλό είναι αδιευκρίνιστο. Τουναντίον προβάλλεται το «κακό» του τύπου «εάν δεν κάνετε αυτά που σας λέμε, θα καταστραφείτε κτλ».

Υπάρχει λύση; Για να υπάρξει θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μόνο μέσω της συλλογικότητας μπορεί να επιτευχθεί αλλαγή και όχι μέσω του διαίρει και βασίλευε που τόσο πρόσφορο έδαφος έχει βρει στην ελληνική κοινωνία (βλ. κοινωνικός αυτοματισμός, όλοι εναντίον όλων πλην της ελίτ). 

Τί γίνεται με τον έλεγχο της επικοινωνίας και της πληροφορίας; Ως γνωστόν η πληροφορία είναι δύναμη. Ήδη τα παραδοσιακά ΜΜΕ κατευθύνουν και παρουσιάζουν την πληροφορία κατά το δοκούν. Η σημαντική στροφή στην πληροφόρηση μέσω Διαδικτύου, κυρίως των νεώτερων ηλικιών, είναι μία πράξη απαγκίστρωσης, εν τούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι η παραπληροφόρηση δεν συνεχίζεται και στο Διαδίκτυο. Τα κοινωνικά μέσα όπως είναι το Facebook και όχι μόνο (βλ. και την περίπτωση του Reddit) χρησιμοποιούν αλγόριθμους σύμφωνα με τους οποίους προβάλλονται συγκεκριμένες ειδήσεις, οι οποίες κατά κύριο λόγο είναι επί πληρωμή, αποκλείει λογαριασμούς μη αρεστών σε αυτό ατόμων ή προβάλλει στη ροή ειδήσεων συγκεκριμένες πολιτικές κτλ. εκστρατείες.


Μπορεί να κάνει κάτι ένας απλός άνθρωπος σε αυτή την περίπτωση; Ήδη γίνονται προσπάθειες ανακάλυψης αλγόριθμων που θα βοηθούν το κοινό να εντοπίζει τις ψευδείς ειδήσεις στον χώρο του Διαδικτύου (για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο η μόνη λύση είναι να τα κλείσουμε εντελώς και να μην αναπαράγουμε σε καμία περίπτωση τις ειδήσεις που μεταφέρουν που είναι κυρίως ειδήσεις διασποράς τρόμου με άμεσο στόχο την χειραγώγηση ούτε να θεοποιούμε πολιτικά και μη άτομα που προβάλλονται μέσω αυτών των καναλιών πληροφόρησης).

Μέχρι όμως να βρεθούν οι αλγόριθμοι, λόγω όμως της γρήγορης εξέλιξης της τεχνολογίας θεωρώ ότι θα βρεθούν αρκετά σύντομα, ο μέσος άνθρωπος θα πρέπει να μάθει να διασταυρώνει την είδηση είτε είναι σε ηλεκτρονική μορφή είτε ακόμα και σε αυτό που του λέει κάποιος σε μία απλή συζήτηση.  

Η διαρκής νοητική εγρήγορση επιβάλλεται αυτό όμως προϋποθέτει και αύξηση της νοητικής ικανότητας που μπορεί να γίνει μέσω της ανάγνωσης ποιοτικών ιστολογίων και κυρίως βιβλίων. 


Η ελευθερία όμως προϋποθέτει προσπάθεια εκτός εάν ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σαν τους φοιτητές που ερεύνησε ο Φρουέντι όπου σύμφωνα με αυτούς «η ελευθερία δεν είναι και κάτι τόσο σημαντικό».

  
Προτεινόμενα Αναγνώσματα

Cathy O’ Neil. Big-data algorithms are manipulating us all. Διαθέσιμο στο:< https://www.wired.com/2016/10/big-data-algorithms-manipulating-us/>

Frank Fruedi. College Students “Think Freedom is Not a Big Deal”. Διαθέσιμο στο:

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αντίσταση στην αλλαγή. Διαθέσιμο στο:< https://mastroyanni.blogspot.gr/2017/03/blog-post_15.html>

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Το σύνδρομο του Μεσσία. Διαθέσιμο στο:< http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/10/blog-post_20.html>

J. Nathan Matias Persuading Algorithms with an AI Nudge
Fact-Checking Can Reduce the Spread of Unreliable News. It Can Also Do the Opposite. Διαθέσιμο στο: https://medium.com/mit-media-lab/persuading-algorithms-with-an-ai-nudge-25c92293df1d

Kelsey Campbell- Dollaghan. Reddit is on a mission to dispute fake news. Διαθέσιμο στο: < https://www.fastcodesign.com/3068556/reminder-you-can-manipulate-algorithms-too>

Michael Dueñes, University of Minnesota 2014 Western Political Science Conference
The Evolution of Cooperation and Co-Optation: How the Masses Lose Power and Influence in Highly Democratic, Activist Organizations and Social Movements. Διαθέσιμο στο:< https://wpsa.research.pdx.edu/papers/docs/duenes.pdf>

Robert Michels. Political Parties. Διαθέσιμο στο:

Yuval Noah Harari. Homo Deus. A brief history of tomorrow:

  

Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017

Νότιος Αφρική - ο επικείμενος εμφύλιος πόλεμος

Η κατάσταση που επικρατεί στη Νότιο Αφρική είναι λίγο έως πολύ άγνωστη στο ευρύ κοινό. Ο Σάιμον Ρος (Simon Roche) στέλεχος του νοτιοαφρικανικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού Suidlanders συζητά με τη Φωτεινή Μαστρογιάννη για τις εξελίξεις στη χώρα αυτή και για το επικίνδυνο μέλλον τόσο της Νοτίου Αφρικής όσο και της Δύσης γενικότερα.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Σάιμον, μπορείς να μας περιγράψεις ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στη Νότιο Αφρική;

Σάιμον Ρoς: Αυτή τη στιγμή η Νότιος Αφρική είναι διχοτομημένη. Από τη μία πλευρά έχουμε μία χώρα 55 εκατομμυρίων ανθρώπων όπου τα 16,3 εκατομμύρια ζουν με επιδόματα και μόνο 3,2 εκατομμύρια πληρώνουν φόρους. Θα πρέπει να τονίσω ότι έχουμε τον υψηλότερο βαθμό δολοφονιών στον κόσμο ειδικότερα λευκών (κυρίως λευκών αγροτών) από τους μαύρους και άνω των 400.000 λευκών ζουν σε παραπήγματα! Η κυβέρνησή μας απειλεί τους λευκούς με απαλλοτριώσεις χωρίς καταβολή αποζημίωσης! Από την άλλη, πολλοί άνθρωποι, ειδικότερα λευκοί, απέχουν από αυτή την πραγματικότητα και υποκρίνονται ότι απλά δεν υφίσταται. Ζουν σε σπίτια με υψηλούς φράκτες, έχουν υψηλούς μισθούς και υπακούουν το αφήγημα που λέγεται «Νοτιοαφρικανικό έθνος ουρανίου τόξου» δηλαδή το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσσο/Νοτιοαφρικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει δημιουργήσει μία ουτοπία που είναι σύμφωνη με την κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα.


ΦΜ: Ποια είναι η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας;
Σάιμον Ρος (Simon Roche)
Σάιμον Ρος:  Δεν υπάρχει καμία αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα. Αντιθέτως υπάρχει μποϋκοτάζ των ειδήσεων από τα παγκοσμιοποιημένα καπιταλιστικά ΜΜΕ.

ΦΜ: Στην Ελλάδα σπάνια ακούμε και διαβάζουμε για τη κατάσταση του λευκού πληθυσμού στη Νότια Αφρική. Ακόμα και σε διεθνές επίπεδο, οι ειδήσεις είναι ελάχιστες. Ποιος είναι ο λόγος;

ΣΡ: Τα διεθνή ΜΜΕ φέρουν πλήρη ευθύνη για την προπαγάνδα της φιλελεύθερης ελίτ ενάντια στο απαρτχάιντ των λευκών στη Νότιο Αφρική, προπαγάνδα που συνέβαινε τη δεκαετία του 1970, 1980 ακόμα και στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, τα διεθνή ΜΜΕ προωθούν τις αξίες της νέας φιλελεύθερης Νότιας Αφρικής υπό την κυβερνητική συμμαχία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου/ Νοτιοαφρικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Συνεπώς, εάν τα διεθνή ΜΜΕ άρχιζαν να λένε την αλήθεια, θα γελοιοποιούνταν ως ψεύτες τόσο αυτά όσο και η διεθνής πολιτική ελίτ που υπηρετούν. Δεν μπορούν, με τίποτα, να χάσουν την αξιοπιστία τους απέναντι στους Δυτικοευρωπαίους που προσπαθούν σήμερα να καταστρέψουν.

ΦΜ: Στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα έχουμε μαζική ροή μεταναστών κυρίως παρανόμων. Προέρχονται κυρίως από τις Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες, ωστόσο, παρά τη «γενοκτονία» του λευκού πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής, δεν γνωρίζω εάν υπάρχουν, τουλάχιστον στην Ελλάδα, νοτιοαφρικανοί μετανάστες. Δεν είναι λίγο αντιφατικό δηλαδή να υπάρχει «γενοκτονία» αλλά κανείς να μην θέλει να ξεφύγει από αυτή;

ΣΡ: Ο οργανισμός Suidlanders δεν χρησιμοποιεί ποτέ τη λέξη γενοκτονία. Η γενοκτονία ως λέξη έχει συγκεκριμένο νόημα και θα πρέπει να χρησιμοποιείται κατάλληλα. Εν τούτοις, υπάρχει μεγάλη εγκληματικότητα και η οικονομία μας καταρρέει. Ως αποτέλεσμα πολλοί λευκοί εγκατέλειψαν τη Νότιο Αφρική. Ο πληθυσμός των λευκών στη Νότιο Αφρική ανέρχεται περίπου στα 4,7 εκατομμύρια ενώ θα έπρεπε να είναι 5,5 εκατομμύρια. Οι 800.000 μετανάστευσαν νόμιμα στη Νέα Ζηλανδία, στην Αυστραλία, στον Καναδά και στις ΗΠΑ.

ΦΜ: Κάποιοι θα σκέπτονταν ή ακόμα και θα έλεγαν ότι αυτό που υφίστανται οι λευκοί στη Νότιο Αφρική είναι το αποτέλεσμα του απαρτχάιντ και της καταπίεσης των μαύρων από τους λευκούς.

ΣΡ: Σε κάποιο βαθμό ο ισχυρισμός αυτός είναι σωστός. Πολλοί ηγέτες των μαύρων μιλάνε για εκδίκηση των μαύρων λόγω του απαρτχάιντ.

ΦΜ: Πες μας λίγα λόγια για τον οργανισμό Suidlanders. Ποιοι είστε και ποιος είναι ο σκοπός σας. Χρηματοδοτείστε αποκλειστικά από δωρεές;


ΣΡ: Ο Suidlanders είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος μη κερδοσκοπικός (δεν είναι δηλαδή όργανο του κράτους οποιασδήποτε χώρας) οργανισμός πολιτικής άμυνας. Ο Suidlanders έχει συσταθεί νόμιμα  σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις των πρόσθετων πρωτοκόλλων των Συμβάσεων της Γενεύης. Τα πρόσθετα πρωτόκολλα των Συμβάσεων της Γενεύης έχουν συγκεκριμένες διατάξεις για αναγνωρίσιμες εθνοτικές ομάδες μη στρατιωτών πολιτών με στόχο την προστασία της ευημερίας τους σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης. Ως εκ τούτου, ο Suidlanders έχει καταστρώσει σχέδιο μεταφοράς σε ασφαλή καταφύγια  όσο το δυνατόν περισσοτέρων λευκών σε περίπτωση εμφυλίου φυλετικού πολέμου στη Νότιο Αφρική. Το σχέδιό μας καλύπτει ολόκληρη τη Νότια Αφρική και στόχος μας είναι να μεταφέρουμε  όσο το δυνατόν περισσότερους από τους ανθρώπους μας στα ασφαλή αυτά καταφύγια.

ΦΜ:  Διαβάζοντας την ιστοσελίδα σας κάποιος θα έλεγε ότι υιοθετείτε μία αμυντική παρά ενεργητική προσέγγιση δηλ. είστε έτοιμοι με ένα σχέδιο επείγουσας ανάγκης για τη μεταφορά προσφύγων σε ασφαλή καταφύγια αλλά δεν προτείνεται μία πιο δυναμική λύση στο πρόβλημα.



ΣΡ: Ναι, το σχέδιό μας είναι περισσότερο αμυντικό παρά ενεργητικό. Δεν είμαστε πολιτικό κόμμα και επομένως δεν επιδιώκουμε να παίξουμε κάποιο ρόλο και  να προσποιούμαστε ότι θα επινοήσουμε ένα είδος θαυματουργού λύσης για τη χώρα μας. Επίσης, δεν συμμετέχουμε σε (πολλές) πρωτοβουλίες για να βοηθήσουμε τους φτωχούς λευκούς στα παραπήγματα. Ο σκοπός μας είναι αρκετά περιορισμένος και εστιάζουμε στην προετοιμασία ενός σχεδίου για την προστασία του λαού μας σε αυτόν τον επικείμενο εμφύλιο πόλεμο.

ΦΜ: Στην ιστοσελίδα σας αναφέρετε ότι αυτό που συμβαίνει στη Νότιο Αφρική θα είναι και το μέλλον της Δύσης. Τι σας κάνει να πιστεύετε κάτι τέτοιο;

ΣΡ:  Για εμάς, αυτό δεν είναι απλώς θέμα πίστης αλλά «προφανούς γνώσης».  Είμαστε άνθρωποι που έχουμε περάσει όλη μας τη ζωή βιώνοντας το γεγονός ότι όλοι οι λαοί είναι διαφορετικοί. Δεν χρειάζεται να διαβάσουμε τους J. Philippe Rushton, τον James Flynn, τον Richard Lynn, τον Charles Murray ή τον Δρ. Penham, για να μάθουμε ότι υπάρχουν συντριπτικές δυνάμεις μέσα σε κάθε ανθρώπινο ον που καθιστούν τον έναν άνθρωπο διαφορετικό από τον άλλο.  Γνωρίζουμε ότι ο πολιτισμός μας έχει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και αδυναμίες όπως και κάθε άλλος πολιτισμός. Γνωρίζουμε ότι οι μουσουλμάνοι και οι μαύροι που εισβάλλουν στην Ευρώπη δεν θα  γίνουν ΠΟΤΕ ακριβώς οι ίδιοι με τους Ευρωπαίους. Αυτοί οι άνθρωποι θα υπακούουν τα εγγενή ένστικτά τους και τα αποτελέσματα αυτής της υπακοής θα είναι κοινά σε αυτές τις ομάδες ανθρώπων. Αυτό είναι κάτι που οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να συλλάβουν, αλλά σίγουρα θα το παρατηρήσουν τα επόμενα χρόνια. Είναι εντελώς απίστευτο για εμάς ότι οι Έλληνες, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε αιώνες "καθυστέρησης" από τους Οθωμανούς να μην μπορούν να δουν τι τους συμβαίνει τώρα. Αυτό είναι κάτι που εμείς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε.

Φωτεινή Μαστρογιάννη
ΦΜ: Ποιο είναι το μήνυμά σου στους Ελληνες που θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη;

ΣΡ: Ο Suidlanders παρακαλεί τους Ελληνες να μην μισούν τους προγόνους τους, να μην περιφρονούν τη γνώση, τη σοφία και την αντίληψή τους. Ο Suidlanders παρακαλεί τους Ελληνες να εκτιμήσουν τους ευλαβείς και ταπεινούς προγόνους τους και να εκτιμήσουν τις αξίες τους για τη δημιουργία μιας καλής και έντιμης κοινωνίας. Οι Ελληνες θα πρέπει να αγαπήσουν τις αξίες και τον πολιτισμό των προγόνων τους περισσότερο από το μεταμοντέρνο αφήγημα του ανθρωπιστικού υλισμού που τα παγκόσμια καπιταλιστικά ΜΜΕ προσπαθούν τους "φυτεύσουν".

ΦΜ: Σε ευχαριστώ πολύ.


Σάββατο 1 Ιουλίου 2017

Μικρά Mαθήματα Mάρκετινγκ σε Καιρό Κρίσης

Φωτεινή Μαστρογιάννη
Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ, συγγραφέας

Στη χώρα μας κλείνουν πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ο θάνατος του εμποράκου είναι πλέον γεγονός. Πολλές από αυτές κλείνουν γιατί δεν υπάρχει επαρκής ζήτηση για τα προϊόντα τους λόγω της κρίσης και της μειωμένης αγοραστικής ζήτησης ενώ  άλλες κλείνουν γιατί οι επιχειρηματίες απλά δεν είναι καλοί επιχειρηματίες συνεπώς το «λουκέτο» είναι μία φυσιολογική κατάληξη. Και στις δύο περιπτώσεις το πρόβλημα έχει και μάρκετινγκ διάσταση στην οποία θα εστιάσω αποκλειστικά στο παρόν κείμενο.

Είναι γεγονός ότι οι καταναλωτές σε καιρό κρίσης αλλάζουν τις αγοραστικές τους προτιμήσεις δηλαδή στρέφονται σε φτηνότερα προϊόντα και σε εγχώρια προϊόντα, συνεπώς οι επιχειρήσεις που κλείνουν γιατί δεν υπάρχει επαρκής ζήτηση για τα προϊόντα τους, διέπραξαν το «λάθος» να μην αλλάξουν εγκαίρως την προϊοντική τους γραμμή και τις υπηρεσίες τους έτσι ώστε να γίνουν ανταγωνιστικές εκ νέου.

Στην περίπτωση του «λουκέτου» λόγω κακού επιχειρείν, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το επιχειρείν μπορεί να είναι μία διέξοδος στην ανεργία αλλά προϋποθέτει ότι ο επιχειρηματίας  έχει δεξιότητες μάρκετινγκ δηλαδή έχει βρει τμήματα της αγοράς τα οποία δεν εξυπηρετούνται, προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες που τον διαφοροποιούν από τους άλλους (π.χ. γιατί κάποιος να προτιμήσει τη δική μου επιχείρηση και όχι αυτή του ανταγωνιστή;),μπορεί να προωθήσει το προϊόν του μέσω έξυπνης διαφήμισης, έχει βασικές γνώσεις προϋπολογισμού, λογιστικής, logistics και ανθρωπίνων πόρων. 




Δυστυχώς αρκετοί στη χώρα μας που έχουν ασχοληθεί με το επιχειρείν δεν διαθέτουν τις παραπάνω γνώσεις, κάτι που είναι αδιανόητο για το σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όπου τα εμπορικά σύνορα είναι ανοικτά και η ψηφιακή οικονομία  αλλά και τα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες εξελίσσονται διαρκώς. Σίγουρα η εχθρική αντιμετώπιση από το ελληνικό κράτος για το επιχειρείν, η μέχρι πρότινος απαξίωση  των σπουδών  στη διοίκηση επιχειρήσεων αλλά και η υπέρμετρη φορολόγηση λόγω εξωτερικού χρέους δεν ευνοούν ούτε την καινοτομία ούτε γενικότερα το επιχειρείν, αυτό όμως δεν αναιρεί και την προσωπική έλλειψη δεξιοτήτων από πολλούς.

Στο μάρκετινγκ παίρνουμε ως βάση τα περίφημα 4Ρ (προϊόν, τιμή, τόπος διανομής και προώθηση) στα οποία προσθέτουμε άλλα 3 Ρ για τις υπηρεσίες (άνθρωποι, διαδικασίες, φυσικό περιβάλλον).

Εάν εξετάσουμε το πρώτο Ρ δηλαδή το προϊόν θα δούμε ότι αρκετά ελληνικά προϊόντα δεν διαφοροποιούνται από τον ανταγωνισμό τους, εγχώριο και διεθνή.
Δεν είναι επώνυμα (στη χώρα μας δεν δώσαμε ποτέ τη δέουσα προσοχή στη δημιουργία επωνυμίας πλην ελαχίστων αλλά άκρως επιτυχημένων εξαιρέσεων βλ. Korres, Apivita, Folli-Follie κτλ.) αλλά ούτε προσφέρουν ιδιαίτερη αξία στον πελάτη γιατί όταν αγοράζουμε ένα προϊόν δεν το αγοράζουμε μόνο για τη χρήση του αλλά για το σύνολο της αξίας που αποκομίζουμε από αυτό. Για παράδειγμα, αγοράζουμε ένα συγκεκριμένο αυτοκίνητο όχι μόνο για να μετακινηθούμε από το ένα μέρος στο άλλο αλλά και για άλλους λόγους όπως είναι η καλή σχέση κόστους – οφέλους, το γόητρο (ιδιαίτερα στις ισχυρές επωνυμίες π.χ. αγοράζω μία Ferrari γιατί θεωρώ ότι η απόκτησή της αυξάνει το προσωπικό μου γόητρο) καπ.

Η δημιουργία αξίας σημαίνει ότι προσπαθούμε το προϊόν που παράγουμε να έχει κορυφαία ποιότητα και να είναι καλύτερο από αυτό του ανταγωνιστή αλλά και να έχουμε δημιουργήσει σχέση οικειότητας με τον πελάτη (μάρκετινγκ σχέσεων). Στα πλαίσια αυτά η επιχείρηση θα πρέπει να εστιάσει σε συγκεκριμένες διαδικασίες όπως είναι η ανάπτυξη των υφιστάμενων προϊόντων και η πιθανή δημιουργία νέων, να διαχειρίζεται τη σχέση με τον πελάτη αλλά και την αλυσίδα αξίας. Η αλυσίδα αξίας περιλαμβάνει όλες τις πρωταρχικές δραστηριότητες της επιχείρησης όπως είναι οι πωλήσεις και το μάρκετινγκ, τα logistics, οι λειτουργίες, οι διαδικασίες και η εξυπηρέτηση δηλαδή με άλλα λόγια οτιδήποτε σχετίζεται με την παραγωγή, πώληση, συντήρηση και υποστήριξη ενός προϊόντος/υπηρεσίας. 

Πέραν των πρωταρχικών δραστηριοτήτων που προαναφέραμε θα πρέπει η επιχείρηση να προσέξει και τις υποστηρικτικές δραστηριότητες των παραπάνω όπως είναι η διαχείριση του προσωπικού, η εύρεση προμηθευτών με καλές τιμές και καλές πρώτες ύλες, η τεχνολογία της παραγωγής (ένας από τους βασικούς λόγους παρακμής της κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα ήταν ότι δεν μπόρεσε να εξελίξει την τεχνολογία παραγωγής της) και τέλος οι διαδικασίες που έχει η επιχείρηση όπως είναι π.χ. το πληροφοριακό σύστημα που διαθέτει κτλ.

Βασικό στοιχείο όμως για τη στρατηγική μάρκετινγκ της επιχείρησης είναι η επιλογή του τμήματος αγοράς δηλαδή σε ποιους πελάτες απευθύνεται. Στην Ευρώπη, δυστυχώς, έχουμε σημαντική αύξηση των νεόπτωχων, τάση που θα συνεχισθεί λόγω της αυτοματοποίησης της παραγωγής βλ. τεχνητή νοημοσύνη που θα περικόψει περαιτέρω θέσεις εργασίας και οι οποίες δεν θα αναπληρωθούν δηλαδή οι άνθρωποι που θα μείνουν άνεργοι θα είναι δια παντός. 


Τα προβλήματα που δημιουργούνται είναι τεράστια και αφορούν ολόκληρη την κοινωνία. Το μάρκετινγκ δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε αυτό το πρόβλημα μπορεί να προτείνει όμως κάποιους τρόπους δράσης στην επιχείρηση. Ένας από αυτούς είναι η αλλαγή στρατηγικής μέσω της στροφής σε φτηνότερα προϊόντα και υπηρεσίες για τα τμήματα αυτά του πληθυσμού.


Αρκετά  ελληνικά όμως προϊόντα δεν είναι φτηνότερα, οι δε υπηρεσίες πολλές φορές είναι ακριβότερες από αυτές που δικαιολογεί η τρέχουσα οικονομική κατάσταση των Ελλήνων. 
Υπάρχει δε ανταγωνισμός και από τα διαδικτυακά καταστήματα τα οποία συμπιέζουν τις τιμές και σε πολλές περιπτώσεις προσφέρουν ακόμα και «επώνυμα» προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές. Η δε ταχύτητα παράδοσης των αγαθών είναι αρκετά γρήγορη και η εξυπηρέτηση σχεδόν αυτοματοποιημένη.

Στον τουρισμό ο οποίος ανήκει στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της Ελλάδας (κακώς γιατί θα έπρεπε να αποτελεί συμπληρωματική βιομηχανία και όχι την αιχμή του δόρατος για λόγους που θα εξηγήσω σε άλλο κείμενο), ο καταναλωτής κλείνει αεροπορικά εισιτήρια, δωμάτια ξενοδοχείων σε ηλεκτρονική μορφή. Ενημερώνεται δε για το κατάλυμα αλλά και για τον προορισμό από τις περιγραφές και τις κριτικές των άλλων ταξιδιωτών που τις γράφουν σε ιστοσελίδες όπως είναι το Tripadvisor. Οι κριτικές είναι καθοριστικές για την επιλογή του και αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική είναι πλέον η φήμη αλλά και η εξυπηρέτηση του πελάτη.

Δυστυχώς στην Ελλάδα σε πολλές περιπτώσεις, οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι κακής ποιότητας, με έλλειψη συνέπειας, ευγένειας (η ευγένεια για πολλούς είναι πλέον άγνωστη λέξη) επαγγελματισμού και κυρίως υπερτιμημένες. Αρκετές δε φορές οι υπερβολικά υψηλές τιμές είναι αποτέλεσμα μίας «περίεργης» νοοτροπίας σύμφωνα με την οποία αρκεί ένας πελάτης για να κάνει τον τζίρο του μήνα, να «βγάλει κοινώς τα σπασμένα». Είναι μία νοοτροπία που έχουμε συναντήσει και σε πολλές τουριστικές περιοχές με την υπερτιμολόγηση αγαθών και υπηρεσιών στους τουρίστες, η νοοτροπία του «σήμερα» και της «αρπαχτής» και καμίας μέριμνας για το μέλλον. Η δικαιολογία που συνήθως προβάλλεται είναι ότι τον υπόλοιπο χρόνο δεν υπάρχει δουλειά άρα οι τρεις μήνες του καλοκαιριού θα καλύψουν και τους υπόλοιπους εννέα. 

Ξεχνάμε όμως ότι για να τιμολογεί κάποιος ακριβά πρέπει πρώτα να απευθύνεται σε έναν πελάτη που να είναι διατεθειμένος να πληρώσει την τιμή, να προτιμά τον συγκεκριμένο πάροχο γιατί είναι γνωστός για τις καλές υπηρεσίες και τα καλά του προϊόντα και να προσφέρει κάτι που είναι μοναδικό και τον διαφοροποιεί από τον ανταγωνισμό (η γνωστή ερώτηση γιατί να προτιμήσουν εμένα και όχι τον ανταγωνιστή μου).  Θα πρέπει όχι απλώς να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του πελάτη αλλά να τις υπερβαίνει γιατί σήμερα δεν μιλάμε απλώς για τον ευχαριστημένο πελάτη αλλά για τον υπερευχαριστημένο.

Τις βασικές αυτές αρχές του μάρκετινγκ ξεχνούν δυστυχώς και οι μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και πολλές πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα αλλά και οι τράπεζες. Οι τελευταίοι το κάνουν λόγω της ολιγοπωλιακής συγκέντρωσης της αγοράς δηλαδή ο πελάτης είναι αναγκασμένος να απευθύνεται σε λίγες τηλεπικοινωνιακές επιχειρήσεις, σε λίγες τράπεζες κοκ.  Οι υπόλοιποι όμως που δραστηριοποιούνται στο επιχειρείν πιέζονται από τη φορολογία, τη συγκέντρωση της τοπικής αγοράς, την κυριαρχία των πολυεθνικών αλλά και από τον εντεινόμενο ανταγωνισμό του παγκόσμιου περιβάλλοντος.

Συνεπώς για να έχουν ελπίδες επιβίωσης θα πρέπει να ξεχωρίσουν αποκτώντας, μεταξύ άλλων, σημαντικές δεξιότητες μάρκετινγκ και αυτό γίνεται μόνο με την προσφορά καλών και καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που να απευθύνονται σε πελάτες που τα έχουν ανάγκη αλλά και μπορούν να τα αγοράσουν,τον επαγγελματισμό, τη συνέπεια, τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, τη δημιουργία επωνυμίας και την άψογη εξυπηρέτηση του πελάτη με ευγένεια και σεβασμό.  
Ο ευχαριστημένος πελάτης μιλά για την εμπειρία του σε άλλους εννέα ενώ ο δυσαρεστημένος σε άλλους δεκαέξι και ως γνωστόν επιχείρηση χωρίς πελάτες απλά δεν υφίσταται.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Anderson, J.C., Narus, J.A. και van Rossum, W. 2006,Customer value propositions in business markets, Harvard Business Review, Vol. 84 No. 3, σελ. 90-99.


Markidan, L. 2017. 22 Customer Support Statistics That You Absolutely Need to Know. Διαθέσιμο στο: <https://www.groovehq.com/support/customer-support-statistics>

Mastroianni, F. 2011. Consumer behavior in Greece during economic crisis. Munich: Grin Verlag.

75 Customer Service Facts, Quotes and Statistics. How your business can deliver with the best of the best. Διαθέσιμο στο: https://www.helpscout.net/75-customer-service-facts-quotes-statistics/

Porter's Value Chain Understanding How Value Is Created Within Organizations. Διαθέσιμο στο: <https://www.mindtools.com/pages/article/newSTR_66.htm>